Verziltingskaart
De verziltingskaart geeft de diepte weer van het grensvlak tussen zoet en zout grondwater in het kust- en poldergebied.
Verziltingskaart 2014/2017
Deze kaart werd opgemaakt in opdracht van de Vlaamse Milieumaatschappij in het kader van het Europees TOPSOIL-project en is gebaseerd op de helikoptermetingen van 2014 (Oostkust) en 2017 (overig kust- en poldergebied).
Op Linkerscheldeoever gebeurden de helikoptermetingen in samenwerking met MOW-afdeling Maritieme Toegang, het Havenbedrijf Antwerpen, Maatschappij Linkerscheldeoever en het Agentschap voor Natuur en Bos.
Door een elektromagnetisch veld uit te zenden werden gegevens verzameld over het geleidend vermogen van de ondergrond. Uit dit onderzoek werd door een consortium van Deltares, Universiteit Gent, SkyTEM, De Watergroep en TNO de diepte van het grensvlak tussen zoet en zout grondwater afgeleid.
Rekening houdende met de onzekerheid op de metingen werden twee versies van de verziltingskaart opgemaakt:
- Een conservatieve schatting van de diepte van het grensvlak waarbij wordt uitgegaan van een kans van 96% dat er zoet grondwater boven dit grensvlak wordt aangetroffen.
- Een optimistische schatting van de diepte van het grensvlak waarbij wordt uitgegaan van een kans van 89% dat er zoet grondwater boven dit grensvlak wordt aangetroffen.
Zoet water betekent een geleidbaarheid kleiner dan 2000 µS/cm. Het is aangewezen beide grensvlakken te raadplegen om een inschatting te maken van de zoet-zoutwaterverdeling op een bepaalde locatie. Het verschil tussen beide kaarten geeft de bandbreedte aan waarbinnen het grensvlak kan voorkomen. De diepte van het grensvlak is richtinggevend en dient bekeken te worden rekening houdend met de regionale context. Verder onderzoek is steeds aangewezen (bvb. via uitvoering van geleidbaarheidssondering). De diepte van het grensvlak is zowel in meter ten opzichte van maaiveld als in meter TAW beschikbaar.
Daarnaast zijn de datapunten beschikbaar (“verziltingskaart 2014/2017 - helikoptermetingen”) zodat kan nagegaan worden waar effectief gemeten werd en waar geïnterpoleerd werd. De datapunten liggen op vlieglijnen waarbij een verticaal profiel raadpleegbaar is met weergave van de saliniteit, de algemene resistiviteit van de ondergrond (bulk resistiviteit), de lithologie en de stratigrafie. Op de profielen is de grens tussen zoet en brak (optimistisch en conservatief) en tussen brak en zout grondwater zichtbaar. De grens tussen brak en zout grondwater wordt gedefinieerd als 25000 µS/cm. De stratigrafie is gebaseerd op het lithologisch model opgesteld door de UGent.
Wegens bebouwing en andere obstakels konden bepaalde zones binnen het kust- en poldergebied niet gemeten worden. Voor deze gebieden kan men terugvallen op de verziltingkaart uit 1974 (zie verder).
Wanneer we de verziltingskaart 2014/2017 vergelijken met de verziltingskaart 1974 is er een goede overeenkomst tussen de oude kaart en de nieuwe kaarten. Het regionaal voorkomen van zoetwaterlenzen volgens de oude kaart wordt bevestigd. De oude kaart werd volgens een andere methode opgemaakt en is gebaseerd op minder metingen dan de nieuwe kaarten, een exacte vergelijking is daardoor niet mogelijk. De nieuwe kaarten zijn een stuk gedetailleerder en geven nieuwe inzichten over de ligging van zoetwaterlenzen.
Meer informatie: https://www.vmm.be/water/projecten/topsoil
Verziltingskaart 1974
De verziltingskaart geeft de diepte weer van het grensvlak tussen zoet en zout grondwater in het kust- en poldergebied. De diepte is tov het maaiveld voor wat betreft de polders. Voor de duinen geeft de verziltingskaart een onderschatting weer aangezien geen rekening gehouden wordt met het variabel reliëf in dit gebied. Enige voorzichtigheid is hier dus geboden bij interpretatie van de kaart in duingebied.
De oostelijke grens van de verziltingskaart van "Noordelijk Vlaanderen" wordt gevormd door de Schelde. Het verzilt gebied loopt echter verder door op de rechterscheldeoever, maar deze werd tot op heden niet in detail gekarteerd. De afbakening van verzilt gebied op de rechterscheldeoever wordt wel weergegeven op de kwetsbaarheidskaart van de provincie Antwerpen (De Breuck et al., 1986). Volledigheidshalve werd dit gebied in de verziltingskaart op DOV opgenomen en aangeduid met een groene arcering (verzilt - geen data).
Zoals uit de kaart kan afgeleid worden zijn zoetwaterlenzen voornamelijk uitgesproken onder duin- en kreekgebieden. Deze reliëfvormen bestaan over het algemeen uit goed doorlatende afzettingen waardoor hemelwater gemakkelijk infiltreert en zoetwaterlenzen tot ontwikkeling kunnen komen. Het kwetsbaar evenwicht tussen zoet en zout grondwater kan echter grondig verstoord worden door antropogene activiteiten. De kaart laat toe een inschatting te maken van het voorkomen van zoet en zout grondwater waarmee bij plannen, projecten rekening kan worden gehouden ten einde een verstoring van de zoet-zoutwaterverdeling tegen te gaan. De kaart geeft een eerste indicatie; bijkomend onderzoek is steeds aangewezen.
De verziltingskaart gevisualiseerd in DOV werd door de Vlaamse Milieumaatschappij (VMM) gedigitaliseerd en is een compilatie van 4 verschillende publicaties:
- De verziltingskaart van het "Belgisch Kustgebied"
- De verziltingskaart van "Noordelijk Vlaanderen"
- De verziltingskaart "update deel Belgisch kustgebied"
- Grondwaterkwetsbaarheidskaart van de provincie Antwerpen
Met dank aan de Universiteit Gent en Region Midtjylland voor de toelating tot het publiceren van de kaarten op DOV.