Thema bodem in 2017

Projecten bodem

Bodemkaart_2_0

Op 20 juni 2017 werd de bodemkaart_2_0 gepubliceerd op DOV. Deze nieuwe digitale versie van de bodemkaart van België (1:20.000) voor het Vlaamse Gewest bevat een aantal belangrijke aanvullingen en verbeteringen:

De bodemkaartpolygonen van de militaire domeinen Kamp van Brasschaat, Kamp van Beverlo en vliegveld van Kleine Brogel werden ingevoegd in de bodemkaart. Voordien waren deze gebieden volledig ingekleurd als bebouwd gebied.

De Bodemkaart van België bestaat uit 2 bodemclassificatiesystemen. Voor de zeepolders werd een aparte classificatie ingevoerd die rekening houdt met geomorfologische en lithostratigrafische criteria terwijl het bodemclassificatiesysteem voor de rest van Vlaanderen morfogenetisch is. Het bestaan van 2 verschillende bodemclassificatiesystemen met verschillende onderverdelingen geeft moeilijkheden bij bijvoorbeeld modellering. Daarom werd een extra veld ‘Unibodemtype’ bij de bodemkaart ingevoegd. Het geeft voor alle polygonen een bodemtype volgens het morfogenetische bodemclassificatiesysteem.

Daarnaast werden allerlei verbeteringen aangebracht.

Ontsluiting van de resultaten van de onderzoeksopdracht ‘Visuele invulling van de nieuwe themaviewer van het luik bodem van DOV’

In 2017 werden de resultaten van de volgende onderzoeksopdracht ontsloten: 'Visuele invulling van de nieuwe themaviewer van het luik bodem van DOV met het oog op educatieve ontsluiting van de Belgische bodemkaart'. Op 25 september 2017 resulteerde dit in een nieuwe kaartlaag op DOV met foto’s en beschrijvingen van circa 750 bodemprofielen en de uitbreiding van de bodemkaart met foto’s en beschrijvingen van bodemprofielen (zie onder). Deze uitbreiding werd bijzonder geapprecieerd, ook door de academische wereld.

1. Bodemkaart uitgebreid met foto’s en beschrijvingen van voorbeeldprofielen

De bodemkaart is een veel gebruikte kaartlaag, maar de codes van de bodemtypes zijn vaak moeilijk verstaanbaar voor niet-specialisten. Daarom werden beschrijvingen en foto’s van een 750-tal bodemprofielen gekoppeld aan de meest voorkomende bodemtypes van de bodemkaart. Aan de hand van deze bodemprofielen kan de gebruiker meer inzicht verwerven in de opbouw, de eigenschappen en de samenhang van de Vlaamse bodemtypes van de bodemkaart.

In de pop-up ‘Toelichting bodemtype’ bij de bodemkaart in de DOV-verkenner krijg je nu een beschrijving van een voorbeeldprofiel en de verschillende horizonten (= bodemlagen), informatie over waar deze bodem typisch voorkomt (natuurlijke bodem, menselijke invloed, erosie, …) en de eventuele erfgoedwaarde van de bodem. Omdat een modelprofiel van een bepaald bodemtype niet bestaat, kan je doorklikken naar de variabiliteit (Meer foto’s) van voorbeeldprofielen met dat bodemtype.

2. Nieuwe kaartlaag ‘Bodemprofielen’ ontsloten vanuit de DOV-bodemdatabank

Er bestaan in privécollecties in Vlaanderen zeer veel bodemgegevens en beschrijvingen van bodemprofielen die niet toegankelijk zijn voor het publiek. De nieuwe DOV-bodemdatabank biedt een mogelijkheid om deze bodemgegevens te centraliseren.

De 750 bodemprofielen die gekoppeld werden aan de bodemkaart werden alvast ingevoerd in deze DOV-bodemdatabank en zijn ontsloten in de nieuwe kaartlaag ‘Bodemprofielen’. Zo kan je ook zonder omweg via de bodemkaart de bodemprofielen visualiseren en bevragen.

Wanneer je deze kaartlaag bevraagt, kan je kiezen tussen een eenvoudige profielbeschrijving of een gedetailleerd technisch rapport van het bodemprofiel.

De bodemprofielen uit de 'Aardewerk-Vlaanderen-2010' databank blijven zoals vroeger afzonderlijk ontsloten in de dataset 'Bodemprofielen kartering Belgische bodemkaart'.

Bodemdatabank

De analyse van de opbouw van de bodemdatabank werd uitgebreid en afgerond met o.a. bodemobservaties en monsters. De bodemdatabank werd verder effectief ontwikkeld en gevoed aan de hand van de resultaten van het onderzoeksproject 'Visuele invulling van de nieuwe themaviewer van het luik bodem van DOV met het oog op de educatieve ontsluiting van de Belgische bodemkaart'. Deze nieuwe bodemdata van circa 750 bodemprofielen werd effectief ontsloten via de DOV-verkenner van DOV. Daarna werd de analyse gestart voor de invoer- en beheermodules voor deze bodemdatabank.

Kaartlagen erosie

De potentiële bodemerosiekaart per perceel (2017) werd vervangen door de versie van 2018. Deze kaart geeft aan de hand van een klasse-indeling de totale potentiële erosie van een bepaald perceel weer. De totale potentiële erosie houdt onder meer rekening met het bodemtype, de hellingslengte en de hellingsgraad. De totale potentiële erosie houdt geen rekening met het huidige landgebruik (grasland of akkerland).

Vanaf deze editie 2018 werd de erosiekaart volledig zelf door het Vlaams Planbureau voor Omgeving berekend op basis van een nieuw uitgewerkte module in SAGA-GIS.

De kaart ‘Uitgevoerde gemeentelijke erosiebestrijdingswerken’ bevat de erosiebestrijdingswerken die door een gemeente gepland of reeds uitgevoerd zijn met subsidies van de Vlaamse Overheid in het kader van het erosiebesluit. Geplande of uitgevoerde erosiebestrijdingswerken die via een ander financieringskanaal werden aangelegd, zijn niet opgenomen in de kaart. Deze kaartlaag werd verder aangevuld in 2017.

Applicatie voor tablet voor het behandelen van erosiebezwaren

In het kader van de hervorming van het Gemeenschappelijk Landbouwbeleid wordt de inkomenssteun aan de landbouwers sinds 2005 gekoppeld aan een aantal milieugerelateerde randvoorwaarden (de zogenaamde ‘cross-compliance’), waaronder het nemen van erosiebestrijdingsmaatregelen. De verplichte maatregelen worden gedifferentieerd afhankelijk van o.a. de erosiegevoeligheid van het landbouwperceel die wordt aangeduid op de jaarlijkse ‘Potentiële bodemerosiekaart per perceel’. 

Landbouwers kunnen bezwaar indienen tegen de erosiegevoeligheid van hun percelen. Om de behandeling van al deze bezwaren mogelijk te maken werd een applicatie ontwikkeld voor tablets waarbij tijdens het veldbezoek al de noodzakelijke gegevens en kaartmateriaal voor het behandelen van een bezwaar kan opgeroepen worden. Daarenboven kan de bezwaarbehandelaar op terrein waarnemingen en beslissingen opslagen in de applicatie. Na het veldbezoek kan de opgeslagen data gesynchroniseerd worden met de andere gebruikers. In 2017 werd deze applicatie voor het derde jaar op rij gebruikt nadat de applicatie geüpdatet was met het meest recente kaartmateriaal.

Bodemheldenapplicatie

De bodemheldencampagne spoort scholen en gezinnen aan om uit te zoeken welke diertjes in de bodem wonen, hoe je ze kan herkennen, wat ze voor ons doen en hoe je hen een handje kan helpen. De resultaten van de zoektocht naar bodemhelden kan je op kaart ingeven via de bodemheldenapplicatie (www.bodemhelden.be). Een overzichtskaart toont al de zoekresultaten op kaart. In totaal werden in 2017 de zoekresultaten van 2652 personen ingegeven op de website. Dit is meer dan dubbel zoveel in vergelijking met 2016.

Archeologische referentieprofielen en boringen

Er werden gesprekken gevoerd met het departement Onroerend Erfgoed, bodemkundigen en informatici om het uitwisselingsplatform waarbij aardkundige gegevens bij rapportage aan Onroerend Erfgoed automatisch doorvloeien naar DOV te optimaliseren.

Ontsluiting van nieuwe data

Thema bodem

Ook voor het thema bodem werden in 2017 nieuwe bodemkaartlagen aangemaakt en ter beschikking gesteld via de bodemverkenner en de services-pagina van DOV:

• Update uitgevoerde gemeentelijke ersoiebestrijdingswerken: april 2017
• Update bodemkaart: juni 2017
• Nieuwe kaartlaag ‘Bodemprofielen’ en illustratie bodemkaart: september 2017
• Potentiële bodemerosiekaart per perceel (2018) en Andere erosiegerelateerde gronden (2018): december 2017

Overzicht toevoeging aan GDI-thema Bodem

• Bodemprofielen
• Potentiële bodemerosiekaart per perceel (2018)
• Andere erosiegerelateerde gronden (2018)