Diepe geothermie

Geothermie maakt gebruik van de warmte die van nature aanwezig is in de aardkorst. Gemiddeld, afhankelijk van de lokale geologie, neemt de temperatuur in de ondergrond met ongeveer 3°C per 100 m diepte toe, zodat op een diepte van ongeveer 3000 m temperaturen van rond de 100°C kunnen gevonden worden. De warmte kan nuttig aangewend worden voor bovengrondse energievragen die boven of nabij de bron gelokaliseerd zijn. Het winnen van aardwarmte kan via gesloten of open systemen.

In een open systeem wordt warmte gewonnen door grondwater op te pompen en er via een warmtewisselaar bovengronds warmte aan te onttrekken. Het afgekoelde water wordt normaliter opnieuw geïnjecteerd in dezelfde laag waaruit het onttrokken werd. Hoe hoger de energievraag, hoe hoger de benodigde temperatuur - en dus ook diepte -, en hoe hoger het nodige debiet. Dit type geothermiepotentieel schuilt dus vooral in reservoirs die voldoende hoge temperaturen bereiken in combinatie met voldoende doorlaatbaarheden. Het zijn de zogenaamde “hydrothermale systemen”. Hierbij kunnen hogere vermogens, in het MW-bereik, gehaald worden, waardoor ze ingezet kunnen worden voor verwarming van grote arealen van kassen of voor voeding van warmtenetten. In het Bekken van de Kempen komen lokaal diepe reservoirs voor en het potentieel voor hydrothermale systemen in Vlaanderen bevindt zich daar. De actieve vergunningen voor zulke systemen kunnen geraadpleegd worden via de DOV-verkenner.

In een gesloten aardwarmtesysteem zorgt een ondergrondse warmtewisselaar voor opname van warmte zonder dat er direct contact is met lokaal grondwater (zuiver conductie). Meestal wordt een put aangelegd met daarin een U-vormige buis waardoor een goed warmtegeleidende vloeistof circuleert. Hoe dieper en hoe langer het traject hoe meer warmte opgenomen kan worden. Het vermogen van dergelijke gesloten systemen is echter beperkt, doorgaans in kW-bereik, waardoor het eerder voor kleine energievragen wordt ingezet. Innovatie in diepe warmtesondes, oa semi-open systemen waarbij water traag tot grote diepte circuleert en  daarbij hogere vermogens aan warmte kan onttrekken, kan in de toekomst een alternatief bieden voor het gedeelte van Vlaanderen dat niet over geschikte hydrothermale reservoirs beschikt.  Dit type systemen is in principe overal in Vlaanderen toepasbaar. Warmtesondes dieper dan -500 mTAW vereisen eveneens een vergunning in het kader van het decreet diepe ondergrond en deze zullen eveneens raadpleegbaar zijn via de DOV-verkenner (link).

Waarborgregeling

Vlaanderen beschikt zeker over potentieel voor diepe aardwarmte, maar specifieke kennis over de lokale stromingseigenschappen van diepe lagen is vandaag beperkt, waardoor het investeringsrisico voor diepeaardwarmteprojecten relatief hoog is. Om investeringen in deze duurzame energiebron aan te moedigen kan de Vlaamse Regering een gewestwaarborg verlenen aan aardwarmteprojecten in de diepe ondergrond om het korte termijn geologisch risico af te dekken. Blijkt na het uitvoeren van de boring en testen dat het verwacht thermisch vermogen niet gehaald wordt, kunnen bepaalde kosten terugbetaald worden. Een aantal documenten in het kader van de Waarborgregeling dienen openbaar gemaakt te worden na deelname via het Departement Omgeving. De informatie kan door andere geïnteresseerden in diepe aardwarmte aangewend worden en draagt bij aan de kennisopbouw rond de diepe ondergrond van Vlaanderen. U vindt deze documenten hier:

Deelnemende projecten waarborgregeling:

• Aardwarmteproject Janssen Pharmaceutica te Beerse (Ministrieel Besluit 15 maart 2019)