Grondwaterstandindicator 05-11-2023

Info

De grondwaterstandindicator is gebaseerd op maandelijkse peilmetingen in het primair meetnet door de VMM, SCK en De Watergroep voor freatische peilfilters met continue meetreeksen van minstens 11 jaar. Die maandelijkse peilmetingen worden aangevuld met dagelijkse modelberekeningen voor de afgelopen 30 jaar.

• Wil je meer informatie over hoe de grondwaterstandindicator, de kaarten en figuren op deze pagina zijn opgesteld? Neem dan zeker een kijkje op de pagina 'Opbouw grondwaterstandindicator ' en naar de algemene pagina  van de grondwaterstandindicator.
• Wil je de grafieken en cijfers van de meest actuele indicator meteen op kaart bekijken in de DOV-verkenner? Neem dan een kijkje op de kaartlaag 'Grondwaterstandindicator freatisch grondwater voor de tijd van het jaar (meest actueel)'.
• Wil je de rapporten van de afgelopen maanden en jaren bekijken, dat kan bij de 'Historische grondwaterstandindicator '. 
• De actuele waterschaarste- en droogtetoestand in Vlaanderen kan u vinden op www.opdehoogtevandroogte.be.

datum rapport: 06-11-2023
referentiedatum: 05-11-2023
aantal gebruikte meetplaatsen: 154

Historische vergelijking

De freatische grondwaterstand schommelt tijdens het jaar: hoog op het einde van de winter en laag op het einde van de zomer. Met de grondwaterstandindicator kijken we naar de toestand van het grondwater t.o.v. alle peilen gedurende het jaar (absolute vergelijking) en de toestand voor de tijd van het jaar (relatieve vergelijking).

• Absolute vergelijking: Staat het freatisch grondwater hoog of laag (ten opzichte van alle dagelijkse peilen van de afgelopen 30 jaar)?

Op 5/11/2023 vertoonde 46% van de meetplaatsen een hoge (27%) tot zeer hoge (19%) freatische grondwaterstand. 38% vertoonde een normale en 16% een lage (15%) tot zeer lage (1%) absolute grondwaterstand (Figuur 1).

Op Figuur 1 is na de droge zomer van 2022 vanaf september 2022 een gestage afname van het aandeel lage tot zeer lage grondwaterstanden te zien. In de zomer van 2023 nam het aandeel lage grondwaterstanden opnieuw toe tot ruim 80% in de 2e helft van juli. De afname van het aandeel lage grondwaterstanden begon dit jaar vanaf begin augustus, een maand eerder dan vorig jaar.
Gedurende het hydrologische winterseizoen (oktober-maart) is een verschuiving naar klassen met hogere grondwaterstanden de normale trend.

Een jaar eerder was de situatie van de (absolute) freatische grondwaterstanden veel droger dan begin november 2023: op 5/11/2022 vertoonde 80% van de meetplaatsen een lage (45%) tot zeer lage (35%) freatische grondwaterstand.

Figuur 1: Absolute toestand van de freatische grondwaterstand: Percentage van de meetplaatsen met een zeer lage, lage, normale, hoge of zeer hoge grondwaterstand (ten opzichte van alle peilen van de afgelopen 30 jaar). In de winter worden vooral hoge grondwaterstanden verwacht, in de zomer vooral lage.

 

• Relatieve vergelijking: Wat is de toestand van de freatische grondwaterstand voor de tijd van het jaar?

Op 5/11/2023 vertoonde de overgrote meerderheid van de locaties een normale tot (zeer) hoge freatische grondwaterstand voor de tijd van het jaar: 73% van de meetplaatsen was hoog (32%) tot zeer hoog (41%), 21% normaal, en 6% laag (5%) tot zeer laag (1%) voor de tijd van het jaar (Figuur 2).

Figuur 2 geeft aan dat na een nat 2021, gevolgd door een droge lente en uiterst droge zomer in 2022, het aandeel lage tot zeer lage standen voor de tijd van het jaar begin september 2022 een
maximum had bereikt, vergelijkbaar met de droge periodes van de voorbije droge zomers 2018-2020. Vanaf begin september 2022 tot begin november 2023 zien we een omkering van een droge
naar een natte situatie, met uitzondering van tijdelijke toenames van het aandeel “laag tot zeer laag” ten gevolge van 1) de zeer droge februari 2023, en 2) de zeer droge periode van midden mei
tot midden juni 2023. Die werden nadien telkens weer gecompenseerd door 1) de natte maanden maart-april 2023, en 2) de natte maanden juli-augustus en oktober 2023.

Begin november 2023 zijn er veel minder lage tot zeer lage grondwaterstanden voor de tijd van het jaar dan een jaar eerder (6% t.o.v. ca. 70% begin november 2022). De huidige situatie is zeer gelijkaardig aan de situatie na de uiterst natte zomer van 2021.

Figuur 2: Relatieve toestand van de freatische grondwaterstand: percentage van de meetplaatsen met een zeer lage, lage, normale, hoge of zeer hoge grondwaterstand voor de tijd van het jaar.

Figuur 4 toont de grafiek voor de relatieve toestand van 1/1/2000 tot 1/10/2023. In de periode 2017-2020 zagen we duidelijk langere periodes met grotere percentages lage tot zeer lage freatische
grondwaterstanden voor de tijd van het jaar. Iets langere periodes met belangrijke aandelen normale/hoge grondwaterstanden voor de tijd van het jaar kwamen toen bijna niet voor, met uitzondering
van het voorjaar van 2018. De zomer van 2021 staat in sterk contrast met de droge periode daarvoor. Vanaf maart 2022 zien we terug stijgende percentages lage tot zeer lage freatische
grondwaterstanden voor de tijd van het jaar. Gedurende 2023 varieerde de situatie tussen droog en vooral eerder nat. Deze (en de verdere) evolutie hangt af van hoeveel neerslag er valt
en hoeveel water er verdampt. Neerslag en verdamping bepalen samen het neerslagtekort. Bij een groter dan normaal neerslagtekort is het logische gevolg dat ook de grondwaterstanden sneller dalen of trager herstellen dan normaal.

De voorspellingen voor klimaatverandering geven aan dat periodes van droogte langer zullen duren, vaker zullen voorkomen en intenser (=groter neerslagtekort) zullen zijn. We stellen vast dat de uitzonderlijke omstandigheden van de afgelopen jaren overeenkomen met deze voorspellingen (figuur 4).

Figuur 4: Relatieve toestand van de freatische grondwaterstand (1/01/2000 - 1/10/2023): Percentage van de meetplaatsen met een zeer lage, lage, normale, hoge of zeer hoge grondwaterstand voor de tijd van het jaar.

 

Is het freatische grondwater gestegen of gedaald ?

Op 5/11/2023 waren op 86% van de meetplaatsen de (absolute) freatische grondwaterstanden gestegen t.o.v. een maand eerder, terwijl 14% van de meetplaatsen stabiel bleef. Gedurende het
hydrologische winterseizoen (oktober-maart) is een verschuiving naar klassen met hogere grondwaterstanden de normale trend.

Op 5/11/2023 vertoonde de overgrote meerderheid van de locaties een normale tot (zeer) hoge freatische grondwaterstand voor de tijd van het jaar: 73% van de meetplaatsen was hoog (32%) tot zeer hoog (41%), 21% normaal, en 6% laag (5%) tot zeer laag (1%) voor de tijd van het jaar (Figuur 2).

De relatieve grondwaterstandindicator met stijgende/dalende peilen (Figuur 5):

Figuur 5: Huidige grondwaterstandsveranderingen en relatieve situering van de huidige freatische grondwaterstand.

 

Worden er volgende maand zeer lage of zeer hoge freatische grondwaterstanden verwacht?

Volgende maand verwachten we bij nat weer op 55% van de meetplaatsen zeer hoge (absolute én relatieve) grondwaterstanden, bij normaal weer op 36%, en bij droog weer nog op 6% van de meetplaatsen (Figuur 6).  

 

Volgende maand verwachten we bijna nergens tegelijk absoluut én relatief zeer lage grondwaterstanden.

 

Besluit freatisch grondwater

Door de natte oktober 2023 zien we de afgelopen maand in het algemeen een verdere evolutie richting hoge grondwaterstanden voor de tijd van het jaar.

Op 5/11/2023 vertoonde de overgrote meerderheid van de locaties een normale tot (zeer) hoge freatische grondwaterstand voor de tijd van het jaar: 73% van de meetplaatsen was hoog (32%) tot zeer hoog (41%), 21% normaal, en 6% laag (5%) tot zeer laag (1%) voor de tijd van het jaar.

Meer info over de werking van het grondwatersysteem en de betekenis van lage grondwaterstanden vind je in dit filmpje. Op dov.vlaanderen.be vind je alle grondwaterstanden, de huidige toestand en de interactieve kaart voor het freatische grondwater.