Scores kwaliteit lithologische beschrijving en gecodeerde lithologie

Een lithologische beschrijving beschrijft objectief de kenmerken van de ondergrond, zichtbaar gemaakt door stalen uit boringen of wanden en/of stalen uit tijdelijke ontsluitingen. Het detailniveau van een lithologische beschrijving is verschillend naargelang het doel en de boormethode. Zo zal een beschrijving die volgt uit wetenschappelijk onderzoek op kernen uitgebreider zijn dan een beschrijving van spoelmonsters gelinkt aan een bemaling.

Toch zijn er een aantal minimale vereisten die we kunnen formuleren die bij elk type beschrijving aanwezig moeten zijn: 

A. Een beschrijving bevat minstens volgende drie basiselementen:
1. Lithologie (klei, silt, leem, zand, grind, …)

Een interval kan een hoofdlithologie en 1 of meerdere nevenlithologieën bevatten, die dan allemaal beschreven moeten worden. Er moet ook aangegeven worden welke de hoofd- en nevenlithologie is en bij ongeroerde stalen hoe deze gestructureerd zijn (bv. zand met kleilaagjes). Bv. Fijn groen zand met een bijmenging van klei en veen. Ook antropogene verstoringen of 'lithologieën' zoals asfalt en beton moeten vermeld worden. 

2. Kleur (zwart, grijs, geel, rood, groen, …)

3. Korrelgrootte (fijn, grof, middel, kleihoudend, siltig, zandig, …)

Voor meer uitleg over het bepalen van kleur en korrelgrootte: zie tekst onderaan (onder titel 'Geotechnische boringen', punt 1 en 6).

B. Er is voldoende detail in de beschrijving aanwezig, waar mogelijk.
Naast het hoofdbestanddeel kan er een nevenlithologie aanwezig zijn. De mate waarin deze voorkomt, in verhouding tot de hoofdlithologie,  kan hier beschreven worden. Daarnaast kunnen specifieke bijmengingen als schelpen, versteningen, fossielen of mineralen vermeld worden.
Voorbeelden van belangrijke secundaire kenmerken die vermeld moeten worden indien aanwezig: schelpen, glauconiet, veen, grind, …
Voorbeeld van een degelijke beschrijving = “fijn groen glauconiethoudend zand met schelpen”. Dit soort beschrijving kan ook gegeven worden voor geroerde monsters zoals spoelmonsters.
In meer gedetailleerde beschrijvingen kunnen ook elementen zoals het kalkgehalte en sedimentaire structuren (zichtbaar in ongeroerde stalen) beschreven worden. 

C. Er worden voldoende intervallen beschreven.
De intervallen zijn liefst maximaal enkele meters dik, idealiter 0.5 a 1 m per interval.
Indien deze resolutie niet mogelijk is met de gebruikte boormethode moet de kleinst mogelijke resolutie aangehouden worden. 
Zo wordt in de code van goede praktijk (https://navigator.emis.vito.be/mijn-navigator?woId=76829) beschreven dat voor spoelboringen, vnl. op grote diepte, slechts een benaderende indicatie van de diepte en samenstelling van het geobserveerde sediment gegeven kan worden. In dat geval is het voldoende om bij het wisselen van iedere boorstang (om de 5 à 6 meter) een zo goed mogelijk staal te nemen en te beschrijven. 
Het aantal intervallen is belangrijk omdat goed beschreven intervallen niet zeer veel waard zijn voor hergebruik indien de intervallen te groot zijn.

(Meer detail over de vereisten op: https://www.milieuinfo.be/confluence/display/DDOV/eDOV+-+Aanleveren+lithologische+beschrijvingen) 

Score kwaliteit beschrijvingen

Om een beter begrip te krijgen van de kwaliteit van lithologische beschrijvingen in DOV werden bovenstaande elementen A, B en C met een formule samengebracht tot een score op 10. Deze score wordt automatisch berekend telkens een lithologische beschrijving of gecodeerde lithologie wordt toegevoegd of gewijzigd in DOV. De score kan onderverdeeld worden in vier categorieën:

score < 4,7/10 = slecht
score tussen 4,7/10 en 6,6/10 = matig
score tussen 6,6/10 en 8,5/10 = goed
score > 8,5/10 = zeer goed

Deze categorieën zijn zichtbaar in DOV: in de zoekresultaten van de verkenner voor lithologische beschrijvingen en gecodeerde lithologieën, in de fiches, en in de DOV-rapporteren van de boringen. Voor hergebruik zijn beschrijvingen met score 'slecht' in de meeste gevallen niet van voldoende kwaliteit. 

In DOV kunnen naast lithologische beschrijvingen, waarbij vrije tekst gegeven kan worden, ook gecodeerde lithologieën aangeleverd worden. Bij de gecodeerde lithologie wordt voor elk onderdeel van de beschrijving, bv. lithologie, kleur, korrelgrootte, secundaire kenmerken, een keuze gemaakt uit vaste keuzelijsten. Voor de gecodeerde lithologie gelden dezelfde basisregels als voor de lithologische beschrijving. Een goed ingevulde gecodeerde lithologie is dus even goed als een goede lithologische beschrijving. De score van de kwaliteit wordt ook berekend en weergegeven voor gecodeerde lithologieën in DOV, met behulp van dezelfde formule. Voor het berekenen van de score wordt gecodeerde lithologie eerst omgevormd naar zin, gelijkaardig aan de lithologische beschrijving, waarna de formule toegepast wordt.

Score geschiktheid boormethode

Het detailniveau dat kan gegeven worden in een lithologische beschrijving is verschillend naargelang de gebruikte boormethode. Zo zal een beschrijving uitgevoerd op ongeroerde boorkernen uitgebreider zijn dan een beschrijving van geroerde spoelmonsters. 

De score voor de geschiktheid van de boormethode zegt iets over de geschiktheid van de methode voor het uitvoeren van een gedetailleerde beschrijving, het zegt niets over de geschiktheid van de boormethode voor het doel waarvoor de boring uitgevoerd werd. De score is kwalitatief en is 'hoog' (bv. kernboring, handboring), 'laag' (bv. spoelboring) of 'gemengd' (indien meerdere
methodes werden gebruikt, waaronder zowel methodes met score 'hoog' als methodes met score 'laag'). 

Voorbeeld van de weergave van de scores in de zoekresultaten van de verkenner, de fiches, en de DOV boorrapporten.

Voorbeeld van een lithologische beschrijving uit DOV met een slechte score

Voorbeeld van een lithologische beschrijving uit DOV met een zeer goede score